Ձմեռ պապը (Սանտա Կլաուս և այլն) Ծննդյան տոների և Նոր տարվա խորհրդանիշներից է. այցելում է տներ, մասնակցում տոնական հանդիսությունների և երեխաներին նվերներ է բաժանում:
Ձմեռ պապի նախատիպերը բազմազան են` «տեղական» թզուկներից մինչև միջնադարյան թափառական ժոնգլյորներն ու խաղալիք վաճառողները:
Բայց քրիստոնեության ընդունումից հետո եվրոպական բանահյուսության մեջ Ձմեռ պապի կերպարը նմանեցվել է բյուզանդական եկեղեցու արքեպիսկոպոս սբ Նիկողայոսի (270–345 թթ.) վարքին, որը, ավանդության համաձայն, շատ բարի էր, օգնում էր չունևորներին:
Հայտնի է, օրինակ, մի խեղճ ընտանիքի 3 աղջիկներին օգնելու պատմությունը` նրանց պատուհանից աննկատ ոսկու կապոցիկներ ներս գցելով: Ասում են` այդպես է ձևավորվել բարեգործությունը:
Ձմեռ պապն արևելասլավոնական դիցաբանության մեջ ձմեռային սառնամանիքների տիրակալն է` կապույտ կամ կարմիր քուրքով, երկար ու սպիտակ մորուքով, տաք կաճյակներով (վալենկա) ու գավազանով: Ապրել է սառցե խրճիթում:
Սառնամանիքներն այդ Ցրտի շնչառությունն են, սառցալուլաները՝ արցունքները, եղյամը՝ սառած բառերը, մազերը՝ ձնե ամպերը: Ցուրտը ձմեռնամուտին վազում է դաշտերով, գավազանով հարվածում աջ ու ձախ և սանձահարում (սառեցնում) գետերն ու լճերը:
Սկզբում Ձմեռ պապից վախեցել ու պաշտել են. ձմեռային արևադարձի և գարնան գիշերահավասարի օրերին դուռ ու լուսամուտ լայն բացել են, որ նա անարգել տուն մտնի, նրան նվեր են տվել, սիրաշահել, հատուկ ուտելիք առանձնացրել, որպեսզի խնայի ցանքերը և ցրտահարությամբ չոչնցացնի:
Ձմեռ պապի կերպարը ժամանակի ընթացքում տրամագծորեն շրջվել է. նա վերածվել է նվիրատուի և երեխաների ցանկալի հյուրի: Ավելին, Ձմեռ պապի կողքին հայտնվել է նրա թոռնուհին՝ շիկահեր Ձյունանուշը, դարձել Ձմեռ պապի օգնականը:
Ձմեռ պապը Ռուսաստանում առաջին անգամ հայտնվել է 1910 թ-ին՝ Ծննդյան տոներին, իսկ խորհրդային տարիներին՝ 1936 թ-ին. նա Ձյունանուշի հետ եկել է Մոսկվայի Միությունների տուն ու Ամանորի նվերներ բաժանել երեխաներին:
Իսկ ինչ հետաքրքիր փաստեր կան Ձմեռ պապիկի մասին:
1.Ձմեռ պապիկի մասին հետաքրքիր փաստերը ասում են, որ այդ ծերունին 1500-ից 2000 տարեկան է:
2.Կիպրոսում Ձմեռ պապիկին անվանում են «Վասիլի»:
3․ Ձմեռ պապիկն ունի ոչ միայն Ձյունանուշ-թոռնուհի, այլ նաև կին ՝ Զիմուշկան:
4․ Աշխարհում տեղի ունեցող սառնամանիքները ծառայում են այս հեքիաթային հրաշագործին:
5․ Ձմեռ պապն ունի մի սենյակ, որը թաքցված է բացառապես նորաձև զգեստապահարանի տակ։ Այդ իսկ պատճառով, այդ սենյակը համարվում է նորաձև:
6․ Մեր Ձմեռ պապը ավելի ամուր է թվում, քան Սանտա Կլաուսը:
7․ Առաջին անգամ Ձմեռ պապիկի կերպարն առօրյա կյանքում սկսեցին գործածել 1935 թվականին։
8․ Տարբեր դարաշրջանների մարդիկ փորձել են ստեղծել Ձմեռ պապիկի կերպարը:
9․ Այս ծերունու վերարկուն և կոշիկները 700 տարի շարունակ չեն փոխվել:
10․ Երբ իշխանությունը կառավարում էին բոլշևիկները, Ձմեռ պապը 20 տարի շարունակ չէր հիշվում ոչ ոքի կողմից: